In 2005 heb ik contact gehad met een Wijmenga over de schrijfwijze van de naam. Uit de naamaannemingsakte uit 1811 kun je afleiden dat de naam Wijmenga oorspronkelijk zonder puntjes op de ij werd geschreven. Tegenwoordig zou je met een y zeggen. De Wijmenga in kwestie wilde de naam graag laten wijzigen in Wymenga. Voor naamswijziging is een eenvoudige procedure als kan worden aangetoond dat ambtelijk een fout is gemaakt. Een kennelijke misslag noemen ze dat.
Omdat de Wijmenga's oorspronkelijk uit de gemeente Tytsjerksteradiel komen, heb ik contact opgenomen met een oud collega aldaar en hem de volgende vraag voorgelegd:
Mijn vraag is of eenvoudig is na te gaan of de naam Wijmenga in 1811 met of zonder puntjes op de ij is ingeschreven . Ik heb wel een kopie van de naamgevingsakte (zie bijlage), maar dat is een kopie van een kopie waar niet duidelijk uit is af te leiden of er puntes op ij ij van Wijmenga staan.
Stel dat in 1811 de naam zonder puntjes op de ij is opgenomen in het register, is het dan zo dat degene wiens naam nu met een ij puntjes in de Gemeentelijke Basis Administratie is opgeneomen met een beroep op 'kennelijke misslag' eenvoudig zijn naam kan laten wijzigen in de naam zonder puntjes op de ij?
Ik kreeg hierop het volgende antwoord:
Ik heb het register van naamsaanneming nagekeken en ik mnoet zeggen dat het er niet duidelijker op geweorden is. Het lijkt er op dat er puntjes op de ij staan, maar erg duidelijk is dat niet. Wel is duidelijk dat Roel Jans (de voorouder die de naam Wijmenga heeft aangenomen rw) tekent zonder puntjes op de ij. Maar, een ij zonder puntjes is geen letter in de Nederlandse taal.
Waarschijnlijk kan wel een beroep op kennelijke misslag worden gedaan, maar het lijkt me uitgesloten dat het een ij zonder puntjes wordt. Een naamsverandering van Wijmenga in Wymenga zal zeker kans van slagen hebben.
De Wijmenga in kwestie heeft met bovenstaande gegevens een verzoek tot naamswijziging gedaan bij de officier van justitie in het Arrondissement Leeuwarden. En al heel snel kwam het verlossende antwoord: Met beroep op een kennelijke misslag wordt de naam Wijmenga gewijzigd in Wymenga. En dat is sinds eind oktober 2005 een feit. En nu moet de naam alleen nog worden gewijzigd in de vele bestanden waar de Wymenga in kwestie in is opgenomen. En het heeft natuurlijk gevolgen voor de achternaam van de kinderen.
Uitgangspunt voor het maken van mijn database zijn mijn eigen kinderen geweest met de vraag: wie zijn jullie voorouders.
Naast veel informatie over de familie Wijmenga, vindt u ook informatie over Van der Kolk en Van der Land.
Bij het zoeken naar leesboeken kwam ik nog een hele stapel genealogische gegevens tegen. Ben inmiddels begonnen met het invoeren daarvan. De eerste resultaten staan inmiddels op de site.
Heb inmiddels al een aantal leuke reactie op de website gehad van naamgenoten. Dat levert ook weer nieuwe informatie op. Als 'tegenprestatie' stuur ik een overzicht van de voorouders toe, bekeken vanuit de informatieverstrekker. Dit overzicht gaat terug tot ongeveer 1650.
Mocht u in het bezit zijn van aanvullende gegevens (ook foto's en kopiëen van akten e.d.) en wilt deze aan mij afstaan dan hou ik me van harte aanbevolen. U kunt de gegevens per mail toesturen.
In de personenlijst zijn namen van personen vermeld waarvan u de persoonskaart niet kunt raadplegen. De gegevens zijn in verband met de Wet persoonsregistratie niet te raadplegen. Wilt u desondanks meer weten van deze personen dan kunt u mij daar via email om verzoeken. Geeft u dan wel aan wat u relatie is tot de gevraagde persoon en wat u met de gevraagde informatie wilt doen.
De informatie kan makkelijk worden doorzocht door op een naam in de linker kolom te klikken. Als de naam vaker voorkomt, verschijnt op de plaats van deze tekst een overzicht. Als de Wet op de privacy daartoe geen belemmering vormt, zijn persoonskaarten te bekijken.
Al sinds 1985 ben ik in het bezit van een groot aantal genealogische gegevens van de familie Wijmenga. Ik heb dit destijds uit laten zoeken door een collega bij mijn toenmalige werkgever, de gemeente Tytsjerksteradiel. Een prima bron, want in Garyp liggen de roots van de familie.
Regelmatig krijg ik ook gegevens van bezoekers van de site. Die gegevens worden weer verwerkt in het overzicht.
Mocht u in het bezit zijn van foto's kopiëen van akten enz.? Ik houd me aanbevolen.
Zo heb ik bijvoorbeeld ook een kopie gekregen van de naamakte van Roel Jans Wijmenga uit 1811.
Maar de contacten met Wijmenga's levert ook meer informatie op. Zo heb ik inmiddels ontdekt dat de naam op verschillende manieren wordt gespeld: Wijmenga, Wymenga en Wyminga. Ik ben het zelfs een keer als Weiminga tegen gekomen.
Wat ook erg aardig is, is dat de contacten internationaal worden. Ze gaan dus niet alleen over de provinciegrens, maar ook over de landsgrens, met name in Canada.
Graag reageren per mail
Familienaam op basis van de Friese voornaam Wyme, een verkorte vorm van een Germaanse persoonsnaam met het element wîh (wig) = 'strijd' gevolgd door een een tweede lid dat met de letter -m- begint, bijvoorbeeld mar = 'vermaard': Wimer < Wigmar; ook een verkorting van een Werin-naam als Werinbold tot Wimold tot Wime/Wyme is mogelijk.
naamsvermeldingen en literatuurreferenties: [Winkler-1898, p 442].
inga
Dit is de Fries-Groningse pendant van de Oostnederlandse -ing-vorm met een -a-flexie (vgl. -a en -ing). De naam Eelco Heringa kan als volgt worden uitgelegd: Eelco, een van de personen ( zonen) van de clan (familie) van Hero.
Nadat -a-verbuiging grammaticaal in het Fries niet meer werd toegepast, bleef men de uitgang -inga bij de vorming van achternamen gebruiken. Deze werden nu echter niet meer alleen van voornamen afgeleid, maar ook van toponiemen (Muntinga < Muntendam of Termunten) en beroepsaanduidingen (Smedinga < smid).
Evenals bij andere -a- naam types werden vanaf de middeleeuwen -(i)nga-namen op het huis en land van de betreffende families overgedragen. Het was niet ongebruikelijk dat nieuwe bewoners vervolgens ook de naam overnamen, zodat de betekenis ervan eigenlijk veranderde: Heringa = wonend op het Heringa- goed. Dit werd soms benadrukt door toevoeging van het voorzetsel van (Van Goinga, Van Idsinga).
In 1947 bestonden er nog ongeveer 700 verschillende -nga-namen, waarvan 435 -inga-namen, 265 - enga-namen en een paar andere vormen (Banga, Donga). Deze namen werden door 53.400 personen gedragen, dat is 0,56% van de Nederlandse bevolking. In Friesland door iets meer dan 16.000 en in Groningen door iets minder dan 16.000 personen, wat in beide provincies overigens goed is voor 3,56%. De verhouding tussen het totale aantal -inga- en -enga-naamdragers in Nederland was 40.800 : 12.100. In Friesland kwam de uitgang -enga meer voor dan in Groningen (4.100 : 3.750) en de uitgang -inga iets minder (11.800 : 12.050).
Enkele verkorte en afgezwakte vormen zijn namen op -iga/-ega (Gosliga, Sonnega) en -ia/-ja/-je (Runia, Wijnja, Makkinje).
Ebeling-1993, p 99.
"Een tweede subtype onder de zogenaamde Friese -a-namen vormen de fn. op -inga. Ook het prototype hiervan heeft een antroponymische basis, gevormd als deze namen oorspronkelijk zijn uit (a) een roepnaam, (b) het bekende, in diverse Germaanse talen productieve achtervoegsel -ing/-ung ter aanduiding van het behoren bij een persoon of groep van personen, en (c) de uitgang -a van de tweede naamval meervoud.
Het -inga-type is in de loop van de tijd zeer productief geweest en omvat derhalve ook vele analogievormen op niet- antroponymische basis
Een spellingsvariant van de indifferente -i-klank in -ing is -eng. Als resultaat van een verkorte uitspraak van -inga/-enga onder bepaalde condities zijn er verder nog enkele varianten op -nga, -iga, -ega, -ia, -ja, -je." (p 144.).
Ook binnen de groep van de beroepsnamen is -inga produktief. "Het basiswoord in dergelijke formaties omschrijft in verreweg de meeste gevallen geen beroep maar een karakteristiek voorwerp uit een bedrijf of beroep. Dit metonymisch taalgebruik kan trouwens niet los worden gezien van een bepaald verschijnsel in de woordvorming."
Nl. eensyllabig basiswoord, vooral bij -stra en -inga afleidingen. "Deze eensylabige woorden zijn kennelijk gemakkelijker onder de met beroepen samenhangende voorwerpen te vinden dan bij de beroepaanduidingen zelf. Welke invloed de woordvorming in dit kader inderdaad op de woordkeuze heeft, is uiteindelijk echter moeilijk te traceren. De uit één lettergreep bestaande basis speelt namelijk ook bij de beroepsnamen op -ma de voornaamste rol, terwijl algemeen gesproken tweesyllabige bases bij de woordvorming van dit type geenszins als hinderlijk worden ervaren."
H. Feenstra, 'De ontfriesing van Groningerland nogmaals bekeken', in: DMB 43 (1991), p 25.
Winkler-1877, p 252-275.
Uit de databank met familienamen van het Meertens Instituut (www.meertens.knaw.nl):
Wijmenga
verklaring: Familienaam op basis van de Friese voornaam Wyme, een verkorte vorm van een Germaanse persoonsnaam met het element wîh (wig) = 'strijd' gevolgd door een een tweede lid dat met de letter -m- begint, bijvoorbeeld mar = 'vermaard': Wimer < Wigmar; ook een verkorting van een Werin-naam als Werinbold tot Wimold tot Wime/Wyme is mogelijk.
naamsvermeldingen en literatuurreferenties: [Winkler-1898, p 442].
kenmerken: patroniem adresnaam
Veel voornamen die aan de basis van patroniemen liggen worden verklaard in de Nederlandse Voornamen Databank
specifieke componenten:
inga
varianten:
Wijminga.
Aantal naamdragers bij de volkstelling van 1947 volgens het Nederlands Repertorium van Familienamen:
Groningen 7
Friesland 170
Drenthe 0
Gelderland 12
Utrecht 6
Amsterdam 6
Noord-Holland 25
Noord-Holland totaal 31
Den Haag 11
Rotterdam 6
Zuid-Holland 9
Zuid-Holland totaal 26
Zeeland 0
Noord-Brabant 1
Limburg 12
totaal 267
Pagina 2 van 2